Wraz z gwałtownym rozwojem cywilizacyjnym od początku lat 70-tych XX wieku wzrosło poczucie zagubienia i alienacji osób starszych, nie mogących nadążyć za zmieniającą się rzeczywistością. Aby temu zapobiec, zaczęły powstawać pierwsze programy samopomocowe w Europie Zachodniej. W Republice Federalnej Niemiec powstał – jako samodzielne stowarzyszenie - Sozialwerk - Berlin, złożony z wolontariuszy pomagających osobom starszym w ramach jednej parafii.
W wyniku starań o łączenie ludzi starszych do systemu kształcenia ustawicznego w 1973 roku we Francji przy Uniwersytecie w Tuluzie powstała pierwsza placówka dydaktyczna nazwana Uniwersytetem Trzeciego Wieku. W Szwajcarii w Winterthur w 1975 r. zorganizowano Zentrum am Oberter kształcące mieszkańców w każdym wieku. W tym samym roku powstało Międzynarodowe Towarzystwo Uniwersytetów Trzeciego Wieku - Association International des Uniwersites du Traisiem Age (AIUTA), uznane przez ONZ - Departament Spraw Społecznych i Humanitarnych, Światową Organizację Zdrowia, UNESCO i Międzynarodowe Biuro Pracy. Nadrzędnym celem działalności AIUTA jest: przełamanie uprzedzeń przypisujących ludziom starszym upośledzenie fizycznie i psychicznie, stworzenie warunków godnego starzenia się oraz włączenie osób starszych do systemu kształcenia ustawicznego bez ograniczeń.
W Polsce w tym czasie powstaje w Warszawie pierwszy Uniwersytet Trzeciego Wieku. Jego inicjatorką była prof. Halina Szwarc, która przyczyniła się następnie do powstania tego typu placówek w całym kraju. W 1976 roku powstał UTW we Wrocławiu a następnie w Opolu, Szczecinie, Poznaniu, Łodzi, Gdańsku oraz w większości dużych miast posiadających wyższe uczelnie. W chwili obecnej powstają także uniwersytety w małych miejscowościach – wszędzie tam, gdzie aktywność społeczna jest silnie rozwinięta. Większość Uniwersytetów w Polsce utrzymuje swą działalność z darowizn, opłat za czesne lub przy pomocy władz lokalnych. W 1981 r. w Wielkiej Brytanii utworzone zostaje "Eurolink Age" zrzeszające stowarzyszenia emerytów, pracowników socjalnych, polityków i gerontologów z 12 Państw Wspólnoty Europejskiej.
Obecnie istnieją dwa typy Uniwersytetów Trzeciego Wieku w Polsce : pierwszy stanowią placówki działające pod patronatem uczelni wyższych i kierowane najczęściej przez pełnomocnika rektora danej uczelni i tworzone na mocy uchwały senatu. Drugi rodzaj, to UTW niezależne od uczelni, organizowane przez stowarzyszenia popularnonaukowe i kulturalno-rekreacyjne, posiadające własny statut i władze. Najczęściej Uniwersytety Trzeciego Wieku współpracują i posiadają patronat uniwersytetów, akademii medycznych, politechnik, akademii sztuk pięknych, akademii muzycznych, ośrodków i domów kultury, nawet diecezji i seminariów duchownych. Współpracują z instytucjami rządowymi i pozarządowymi oraz Uniwersytetami Trzeciego Wieku w kraju i za granicą – szczególnie z międzynarodową federacją UTW oraz instytucjami Unii Europejskiej.
Wszystkie te Uniwersytety noszą wspólną nazwę jednak różnią się poziomem kształcenia i zakresem zajęć. AIUTA określiła poziom kształcenia uniwersyteckiego w UTW, jednak w małych miastach posiadają często charakter klubów, których głównym celem jest prowadzenie kółek zainteresowań, wycieczek i zajęć ruchowych bez uwzględnienia wykładów.
Łącznie w kraju funkcjonuje, biorąc pod uwagę wszystkie typy placówek, ok. 100, zrzeszających tysiące studentów (nie jest znana dokładna liczba). Seniorzy stanowią w tej chwili prawie 13% ogółu społeczeństwa polskiego, a liczy się, że w przeciągu 15 lat grupa ta wzrośnie do 17%. Niektóre UTW posiadają już ponad tysiąc słuchaczy np. Łódź, Warszawa, Poznań, Katowice, Wrocław i ich liczba stale rośnie. Studentami są emeryci, renciści, osoby posiadające rozmaite wykształcenie, bezrobotne ale i czynne zawodowo.
poleca:
